2023 Eğitim vizyonu açıklandı. Öncelikle eğitim vizyonu ülkemiz ve eğitim camiamıza hayırlı olsun. Bildiğim kadarıyla ilk defa bir Milli Eğitim Bakanı eğitim vizyonu açıkladı. Eğitim vizyonunu beğenenler olduğu gibi beğenmeyen yetersiz bulanlar olabilir. Bu durum gayet doğaldır. Zaten bakan kendisi de şapkadan tavşan çıkarmasını beklememizi ifade etti. Böylece her şeyi bir anda düzeltemeyeceğini, herkesin beklentisine cevap veremeyeceğini belirtmiş oldu. İçeriği ne olursa olsun, bakanlığın vizyon (ulaşmak istenen nokta, gelecek tasarımı) hazırlamasını önemli buluyorum.
Milli Eğitim Bakanlığında Psikolojik Danışman (Rehber Öğretmen) kadrosunda görev yapmış ve 25 yılını bu görevde geçirmiş bir kişi olarak eğitim vizyonundaki rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerini değerlendirmek istiyorum.
Bakanlık rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerinin eğitim sistemindeki yeri, yapısı ve işlevinden memnun değil. Vizyon belgesinde PDR hizmetlerinin eğitim sistemindeki yeri, yapısı, işlevleri ve mevzuat yapısının yeniden düzenleneceği ifade edilmektedir. Ancak mevcudun yerine konacak tasarım ya da resim ortaya konmamıştır. Yani PDR hizmetlerinin eğitim sistemindeki yeri, yapısı ve işlevinin ne olacağı belirtilmemiştir. Nasıl bir PDR hizmetleri düşünülmektedir, somut bir resim ortaya konmamıştır. PDR hizmetlerinin öğrencilerin kendilerini gerçekleştirmelerine yardımcı olacak bir yere, yapıya ve işleve kavuşturulmasını beklerdim.
Vizyona bakıldığında PDR hizmetleri sanki kariyer rehberliğine indirgenmiş gibi görünüyor. PDR hizmetlerinin mesleki rehberlik yönüne ağırlık verilirken, kişisel ve eğitsel rehberlik yönü göz ardı edilmiş gibi görünmektedir. PDR hizmetleri kişisel, eğitsel ve mesleki rehberlik olarak bir bütündür. Hizmetlerin bir bölümüne ağırlık verip diğer bölümlerini geri planda tutmak beklenen faydayı sağlamayacaktır. Öğrencinin kendini gerçekleştirmesine yardımcı olmak için hizmetler bir bütün olarak değerlendirilmelidir.
PDR hizmetlerini sunarken en çok ihtiyaç duyulan araçlardan biri de ölçme araçlarıdır. (test ve envanterler) Gerek mesleki gerek eğitsel gerekse kişisel rehberlik hizmetlerinde yetenek, ilgi ve kişilik testlerine ihtiyaç duyulmaktadır. Rehberlik ve Psikolojik Danışma Servislerinde kullanılan ölçme araçları az sayıda, yurt dışı kaynaklı ve güncel değildir. Bu ihtiyacın vizyon belgesinde yer almasını yerinde ve önemli buluyorum.
PDR hizmetlerinin yürütülmesinde RPD servisleri kadar öğretmenlerinde önemli bir yeri vardır. Vizyon belgesinde buna yönelik olarak sınıf rehber öğretmenlerin rehberlik hizmetlerine ilişkin becerilerinin artması için sertifikasyona dayalı eğitimler düzenleneceği ifade edilmektedir. Bu yaklaşımı olumlu bulmakla beraber yetersiz görüyorum. Sadece sınıf öğretmenlerinin değil bütün öğretmenlerin bu becerilerinin geliştirilmesine ihtiyaç olduğunu düşünüyorum. Öğretmenlerin rehberlik hizmetlerine yönelik becerilerinin geliştirilmesi önemlidir. Ancak asıl sorun öğretmenlerin PDR hizmetlerine yaklaşımıdır. Öğretmenlerin büyük bölümü özellikle eski kuşak öğretmenler PDR hizmetlerini kendileri için angarya, bir yük olarak görmektedir. Hizmetlere yönelik görevlerini yapmak istememektedir. Örneğin rehberlik saatlerinde yapılması gereken grup rehberliği etkinlikleri ya istenilen düzeyde ya da hiç yapılamamaktadır. Öğretmenlerin PDR hizmetlerine yönelik yaklaşımlarının değiştirilmesine ihtiyaç vardır. Eğitim fakültelerinde PDR hizmetlerinin öğretmenlik mesleğinin olamazsa olmazı, iyi bir öğretmende bulunması gereken en önemli becerilerden biri olduğu anlayışı kazandırılmalıdır.
RAM’ların (Rehberlik ve Araştırma Merkezleri) yapısı ve sunduğu hizmetlerin yeniden yapılandırılması ve işlevsel hale getirilmesi de olumlu doğru bir yaklaşımdır. Bu gün RAM’lar özel eğitime ihtiyacı olan öğrencilerin belirlenmesi ve bu öğrencilerin ilgili kurumlara yönlendirilmesine yönelik çalışmalar yapan kurumlar olarak hizmet vermektedir. RAM’ların toplumsal ruh sağlığını koruyucu ve önleyici hizmetleri atıl kalmıştır. Gerçekten de RAM’ların yeniden yapılandırılıp daha işlevsel hale gerilmesin ihtiyaç vardır.
Vizyonda rehber öğretmenlerin uygulamaya dönük yetiştirileceği ve özlük haklarının iyileştirileceği ifade edilmektedir. Bu iyileştirmeye kadro adının değiştirilmesiyle başlanabilir. Meslek örgütümüz Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Derneği’nin belirlemiş olduğu Psikolojik Danışman unvanı kullanılmalıdır. Sunulan hizmetlerin özelliği nedeniyle öğretmen unvanı hizmetin erişimine engel olmaktadır. PDR hizmetleri eğitim-öğretim hizmetleri grubundan çıkarılıp, sağlık hizmetleri grubuna alınmalıdır. Ayrıca hizmetin özelliği ile çelişen nöbet görevi, disiplin olayı incelemesi vb. görevler verilmemelidir.
