İnsanın yaşam boyu istekleri olduğu gibi hedefleri de olur. Biyolojik, psikolojik, sosyal, duygusal istekler… İstekler sınırsızdır. Hedef ise öyle değildir. Hedef az sayıdadır. Ancak istekler çoğu zaman hedef gibi görülür. Bu iki kavram birbirinin yerine kullanılır. Bir öğrenciye ‘hedefin ne’ diye sorduğunuzda ‘mühendis olmak istiyorum’ şeklinde cevap alınabilir. ‘Hangi üniversiteyi istiyorsun’ sorusuna da ‘hedefim ODTÜ’ cevabıyla karşılaşılabilir. Örneklerde olduğu gibi bu iki kavram iç içe girmiştir.
İstek ve Hedef Nedir?
İstek, bir şeye duyulan arzu, şevktir. Belirli bir gereksinimi karşılayacağı düşünülen nesne veya duruma karşı duyulan arzu, özlemdir. Karnı acıkan birinin yemeğe karşı duyduğu arzu yemek yeme isteğidir. Hedef ise yapılması tasarlanan iş, amaçtır. Hedef, varılacak yer, ulaşılacak noktadır. Aç olan bir bireyin karnını doyurması hedeftir. Mutfağa gitmek, tabağı ve kaşığı masaya koyma, dolaptan yemeği çıkarma, yemeği tabağa koyma, yemeği yeme ve doyuma ulaşma, karnını doyurma hedefidir.
Hedef, isteğe ulaşmak için planlanmış faaliyetler ve bu faaliyetlerin gerçekleştirilmesi sonucu ulaşılacak noktadır. Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesine yerleşmek isteyen bir lise öğrencisi, diploma puanını 95 yapma, bunun için günlük 3 saat ders, 1saat soru çözme şeklinde çalışma, 11. sınıfta TYT’ye, 12. sınıfta AYT’ye hazır hale gelmeyi planlamış ve günlük çalışma süresini gerçekleştiriyorsa (3 saat ders çalışıyor, 1 saat soru çözüyorsa) bu istek hedef olmuştur.
Hedef, isteğin gerçekleşmesi için tasarlanan planın uygulanmasıdır. İsteğe ulaşmak için bir plan, strateji yoksa ya da plan ve strateji var ancak uygulama adına bir faaliyet yoksa istek, istek düzeyinde kalır. İsteğin hedef olması için ona ulaşmaya yönelik tasarlanmış bir plan ve bu planı gerçekleştirmeye dönük faaliyet olması gerekir. Arzu ve özlem duyulan nesne ve duruma ulaşmak için plan ve plan doğrultusunda faaliyet yoksa hedeften söz edilemez.
Hedefin Önemi
Hedef hayata anlam katar. Günlük yaptığımız faaliyetler anlam kazanır. Hedef sayesinde bu faaliyetler bir amaca yönelik adımlar haline dönüşür. Hedef yoksa hayat rastlantısal yaşanır. Başarılı insanların en temel özelliklerinden biri de hedef sahibi olmalarıdır. Attıkları adımlar hedefleri doğrultusundadır. Hayatı amaçları doğrultusunda yaşarlar. Bir hedefi olan insan zamanı ve hayatı verimli yaşar. Hedefi olamayan insan ise olduğu yerde daire çizer ve yerinde sayar.
Hedef motivasyon sağlar. Hedef sayesinde çalışmalar anlam kazanır. Örneğin Galatasaray Lisesi’ne yerleşmek isteyen bir ortaokul öğrencisi için ders çalışmak, soru çözmek rastgele bir çalışma olmaktan çıkıp anlamlı bir çalışmaya dönüşür. Çalışma, Galatasaray Lisesi’ne yerleşmek için gerekli ve anlamlı olduğu için bu öğrenciyi çalışmaya iter. Çalışma sonucunda elde edilecek olan bilinmiyorsa ya da çalışmamanın neye yarayacağı belli değilse çalışma anlamsız ve verimsiz olur. Gideceğiniz yeri bilmiyorsanız vardığınız yerin önemi yoktur. Peter F. Drucker
İstek mi? Hedef mi?
Her birey arzu ve özlem duyduğu nesne ya da durumun kendisi için bir istek mi yoksa hedef mi olduğunu sorgulamalıdır. Örneğin İzmir Fen Lisesi’ne yerleşmeyi arzulayan ortaokul öğrencisi için bu bir istek mi yoksa hedef midir? Bu okula yerleşmek için bir plan ve strateji yoksa yerleşmeye dönük bir çaba ve faaliyet göstermiyorsa İzmir Fen Lisesi’ne yerleşmek bir istektir. İstekler hedeflere dönüşmedikçe gerçekleşmez. Hayal ile hedef arasındaki fark eylemdir. ”Eylem planı bulunmayan bir hedef, ancak bir hayal olur.” (Nathaneil Branden)
Ramazan NAMAL
Psikolojik Danışman
